Ông Chris Freund, sáng lập & CEO Mekong Capital: “Lợi thế dành cho mô hình kinh doanh bền vững”

“Các mảng đầu tư liên quan đến sức khỏe, y tế và bền vững… đang mang lại cho Mekong Capital danh mục đầu tư hiệu quả khi có tiềm năng cạnh tranh tại Việt Nam cũng như trên thị trường thế giới”, ông Chris Freund, sáng lập kiêm CEO của Công ty Quản lý quỹ Mekong Capital, cho biết.

Ông từng nói tiếc vì đã thoái vốn sớm khỏi vài doanh nghiệp Việt Nam khi chứng kiến khả năng mở rộng cũng như tăng trưởng của họ sau đó. Nhưng bây giờ, trước khó khăn của thị trường, ông có thay đổi quan điểm không?

Chúng tôi đã không ít lần thoái vốn quá sớm và cảm thấy tiếc nuối, chẳng hạn như với FPT Software rồi tới FPT Corp hay cả Công ty Vàng bạc Đá quý Phú Nhuận (PNJ). Tuy nhiên, tại thời điểm đó, áp lực từ các cổ đông cũng rất lớn khiến Quỹ phải thoái vốn. Trong trường hợp PNJ, sau khi rút vốn, họ vẫn tiếp tục tăng trưởng, thậm chí giá cổ phiếu tăng gấp 3 lần.

Tuy nhiên, trường hợp của Thế Giới Di Động lại khác, chúng tôi đã bán cổ phần ở mức khá cao và nắm giữ cổ phần lên đến 10 năm. Áp lực của cổ đông lúc đó vẫn có, họ muốn chúng tôi thoái vốn ngay khi lợi nhuận đạt gấp 10 lần. Nhưng chúng tôi đã chần chừ vì tin vào tương lai của Công ty và đã tìm mọi cách để trì hoãn thoái vốn. Đến khi hoàn tất thoái vốn, lợi nhuận thu về đạt gấp 57 lần.

Những năm gần đây, khi thấy hoạt động Công ty có phần đi xuống, tôi cũng rất bất ngờ. Tuy nhiên, chúng tôi tin tưởng sau khó khăn, mọi thứ sẽ hồi phục vì công ty này rất vững chãi, từ đội ngũ quản lý, văn hóa doanh nghiệp cho đến hoạt động bán lẻ. Chúng tôi mong muốn Thế Giới Di Động tiếp tục tăng trưởng vì công ty này như một phần “di sản” của Mekong Capital.

Vậy ở hiện tại, công ty nào trong danh mục đầu tư của Mekong Capital đang tái cấu trúc thành công sau khó khăn?

F88 và Vua Nệm đang hoạt động rất tốt. Tất nhiên, F88 gặp rất nhiều khó khăn trong khoảng 1 năm trở lại đây. Nhưng tôi cho rằng thị trường cho vay tiêu dùng nửa đầu năm ngoái có rất nhiều thách thức. Không ai trong số các công ty thuộc mảng này hoạt động tốt trong nửa đầu năm 2023. Nhưng sau đó, họ đã phục hồi và bảng cân đối kế toán của F88 đã chứng minh điều đó, thậm chí còn vượt xa mục tiêu lợi nhuận đặt ra.

Về Vua Nệm, thành công của công ty này đến nhanh chóng sau khi một nữ lãnh đạo mới đảm nhiệm vị trí. Khoảng 1 năm trước, Công ty có một khoản trái phiếu hơn 150 tỉ đồng đáo hạn phát hành vài năm trước đó. Dưới sự dẫn dắt của vị lãnh đạo mới, Công ty đã trả gần như toàn bộ số tiền trước thời hạn đến từ dòng tiền của chính công ty chứ không thông qua huy động thêm vốn cổ phần.

Trong 20 năm qua, có nhiều ví dụ điển hình về nữ lãnh đạo và sự thành công của họ thậm chí còn nhất quán và liên tục hơn cả nam giới. Chúng tôi từng có cơ hội làm việc với những người phụ nữ đầy tố chất, từ bà Nguyễn Thị Thanh Huyền, tân CEO của Vua Nệm đến bà Cao Thị Ngọc Dung của PNJ… Có thể nói rằng phụ nữ đôi khi có được khả năng lãnh đạo bẩm sinh, họ thích sự hòa nhập, biết lắng nghe, cởi mở và linh hoạt.

Có công ty nào dự định IPO trong thời gian gần?

Vua Nệm và F88 dự kiến niêm yết sớm. Ngoài ra, kinh doanh của LiveSpo cũng đang diễn ra thuận lợi nhưng thách thức là phải đưa sản phẩm đến tệp người tiêu dùng nhiều hơn. Nếu so với các công ty dược quốc tế thì LiveSpo chi ít ngân sách quảng cáo, marketing hơn. Nhưng nhìn chung, trên cơ sở lợi nhuận sau thuế, LiveSpo có lãi và có sức khỏe tài chính tốt. Vì vậy, vấn đề bây giờ chỉ là làm thế nào để phát triển hơn nữa, đặc biệt là ở thị trường bên ngoài Việt Nam.

Ông có thể chỉ ra những yếu tố quản trị then chốt trong tái cấu trúc của các doanh nghiệp mà Mekong Capital đầu tư?

Hai điều tiên quyết mà chúng tôi sẽ xem xét rất kỹ lưỡng sau khi rót vốn đó là tầm nhìn chung về tương lai và đội ngũ quản lý. Nếu không bắt đầu sửa chữa từ 2 điểm này, công ty đó có thể không đi xa được.

Tại một số công ty, đôi khi CEO nghĩ rằng mọi cá nhân trong tổ chức đều hiểu tầm nhìn của họ, nhưng khi hỏi đến thì ai cũng đều có hướng đi riêng. Thế nên, một công ty chỉ hoạt động tốt khi CEO có thể thu hút tập thể theo đuổi cùng một mục tiêu.

Và điều thứ 2 là cách công ty xây dựng đội ngũ quản lý. Yếu tố này đóng vai trò then chốt. Một công ty tốt chắc chắn sẽ chú tâm đến việc xây dựng đội ngũ mạnh, thông qua tuyển dụng và đào tạo. Ngược lại, những tổ chức nắm chắc thất bại dường như không bao giờ tuyển được người giỏi và cũng không biết cách phát triển nhân sự. Dù cho họ có chiến lược tốt và vẫn luôn muốn cải thiện, nhưng với chỉ vài người làm hết mọi việc thì tổ chức đó sẽ không thể nào xoay chuyển được.

Thời điểm này, các hoạt động gây quỹ có khó khăn hơn đối với Mekong Capital không?

Hiện tại, chúng tôi vẫn còn ngân sách trong Mekong Enterprise Fund IV, tương đương khoảng 3-4 khoản đầu tư mới. Và các khoản đầu tư này sẽ được thực hiện sau 1 năm nữa, ngoài ra cũng có một số khoản đầu tư mới liên quan đến đất và rừng.

Ông quan tâm đến những lĩnh vực đầu tư tiềm năng nào khác?

Hai công ty mà Mekong Capital đầu tư vào, bao gồm Gene Solutions và LiveSpo, đang đem lại lợi nhuận khá tốt và có tiềm năng cạnh tranh trên quy mô toàn cầu, củng cố thêm cho quyết định đầu tư trong tương lai của chúng tôi.

Chúng tôi cũng có hứng thú với các công ty theo đuổi mô hình kinh doanh bền vững, liên quan đến cải tạo trái đất, tạo ra đất sạch, đất khỏe, đất hữu cơ. Giúp nông dân có thêm những lựa chọn thay thế thay vì sử dụng phân bón hóa học và thuốc trừ sâu, điều đó không chỉ tốt cho sức khỏe con người mà còn cho việc thu giữ carbon. Bên cạnh đó, còn có các công ty về tái sinh rừng ở khu vực sông Mekong vì tình trạng suy giảm rừng trầm trọng ở thời điểm hiện tại. Trồng rong biển cũng là một lĩnh vực thú vị vì tính ứng dụng cao của sản phẩm này.