Chiến lược xây dựng chuỗi cung ứng bền bỉ và kiên cường cho SMEs

Sự đa dạng hóa: Chìa khóa để phục hồi chuỗi cung ứng

“Đừng bỏ hết trứng vào một giỏ”, câu nói này không chỉ áp dụng trong đầu tư mà còn là nguyên tắc vàng trong quản trị chuỗi cung ứng. Đừng nên quên đi tầm quan trọng của việc đa dạng hóa chuỗi cung ứng trên nhiều góc độ, từ việc nhập nguồn nguyên liệu ở các nơi, đến đa dạng sản phẩm và tệp khách hàng, hay thậm chí là các lựa chọn giao hàng khác nhau.

Những chiến lược như nearshoring, đa dạng hóa, hay China Plus đang được nhiều doanh nghiệp áp dụng để tăng cường khả năng chống chịu trước gián đoạn. Nhiều công ty đang xem xét lại mô hình kinh doanh và chuỗi cung ứng của mình để trở nên kiên cường hơn và tự bảo vệ mình trước sự đứt đoạn trong tương lai.

Tuy vậy, trước sự gián đoạn trong chuỗi cung ứng toàn cầu, doanh nghiệp nên cân nhắc việc chuyển từ mô hình “Just-in-Time” sang “Just-in-Case”. Trong đó, “Just-in-Time” là tập trung vào tối ưu hóa chi phí, chỉ dự trữ hàng hóa vừa đủ; còn “Just-in-Case” là xây dựng dự phòng, lưu trữ hàng hóa nhiều hơn để ứng phó với các tình huống bất ngờ như gián đoạn nguồn cung hoặc thay đổi đột ngột về nhu cầu.

Lập bản đồ chuỗi cung ứng: Hiểu để cải thiện

“Doanh nghiệp không thể cải thiện những gì mà họ không thể đo lường,” vì vậy việc lập bản đồ chuỗi cung ứng, từ nguyên liệu thô đến sản phẩm cuối cùng, là yếu tố cốt lõi để xác định các lỗ hổng tiềm ẩn. Với sự hỗ trợ từ các đối tác và công nghệ, quy trình này ngày nay đã trở nên đơn giản hơn bao giờ hết.

Hiện tại đang có những công cụ miễn phí như “Bộ công cụ phục hồi chuỗi cung ứng NCAPEC”, giúp doanh nghiệp chẩn đoán điểm yếu và đề xuất các bước cải thiện cụ thể. Sau khi lập bản đồ, hợp tác với các đối tác chuỗi cung ứng giàu kinh nghiệm như UPS sẽ là bước tiếp theo để nâng cao khả năng thích nghi với những thay đổi của thị trường.

Tận dụng FTA: Đòn bẩy cho doanh nghiệp

Việt Nam hiện là thành viên của 17 hiệp định thương mại tự do (FTA), bao gồm CPTPP, EVFTA, RCEP và US-Vietnam Trade Framework. FTA không chỉ mở ra cơ hội tiếp cận các thị trường quốc tế mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc giúp SMEs vượt qua gián đoạn chuỗi cung ứng. Các doanh nghiệp nhỏ có thể tận dụng FTA để:

Đa dạng hóa nguồn cung: Nhờ các ưu đãi thuế quan và quy trình đơn giản hóa, SMEs có thể dễ dàng tiếp cận các nhà cung cấp từ các quốc gia thành viên FTA. Điều này giúp giảm sự phụ thuộc vào một nguồn cung duy nhất và tăng khả năng ứng phó với những gián đoạn bất ngờ.

Mở rộng thị trường: FTA cung cấp cơ hội thâm nhập các thị trường mới với chi phí thấp hơn, đồng thời giảm thiểu rào cản thương mại, giúp doanh nghiệp nhỏ duy trì dòng doanh thu ổn định ngay cả khi thị trường nội địa bị ảnh hưởng.

Tối ưu hóa chi phí: Bằng cách tận dụng các hiệp định như RCEP hay EVFTA, SMEs có thể giảm chi phí nhập khẩu nguyên liệu và tăng khả năng cạnh tranh về giá sản phẩm trên thị trường quốc tế.

Ví dụ, một doanh nghiệp sản xuất giày tại Việt Nam có thể nhập nguyên liệu da từ Trung Quốc nhờ vào hiệp định RCEP với mức thuế thấp và quy trình nhập khẩu thuận lợi. Sau đó, giày thành phẩm có thể được xuất khẩu sang Liên minh châu Âu (EU) tận dụng EVFTA, với mức thuế ưu đãi và tiêu chuẩn thương mại rõ ràng. Sự kết hợp này giúp doanh nghiệp vừa tối ưu chi phí nguyên liệu vừa mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm.

Doanh nghiệp nhỏ nên bắt đầu từ đâu với quá trình số hóa

Nhiều công ty gặp khó khăn trong việc kết nối các bảng tính hoặc cơ sở dữ liệu riêng biệt, trong khi hầu hết các đơn vị vận chuyển thấy khó khăn và tốn thời gian để chuyển dữ liệu chuỗi cung ứng thành thông tin hữu ích. Vì vậy tăng khả năng hiển thị chuỗi cung ứng (Supply chain visibility) với tính năng theo dõi theo thời gian thực và quản lý hàng tồn kho tốt hơn giúp các doanh nghiệp luôn kiểm soát được hoạt động của mình.

Yếu tố quan trọng khác là hệ thống hậu cần tích hợp có thể mang lại cho các công ty lợi thế cạnh tranh dưới hình thức cải thiện dịch vụ khách hàng, cộng tác, tận dụng tối đa tài sản và mức độ chính xác của dự báo.

Tuy nhiên, việc quản lý logistics từ khâu xuất khẩu đến nhập khẩu đòi hỏi hiểu biết sâu về các quy định thương mại quốc tế và thủ tục hải quan. Các doanh nghiệp không nên tự xử lý mà nên làm việc với các đối tác có chuyên môn.

Một ví dụ là UPS từng làm việc với một khách hàng là doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu trang sức vỏ sò sang Mỹ. Ở Mỹ đòi hỏi doanh nghiệp này phải làm kiểm định và cung cấp giấy tờ liên quan tới vỏ sò. UPS có nhiều kinh nghiệm trong việc này nên đã tư vấn cho đối tác chuyển đổi nguyên liệu sang vỏ sò nhân tạo để có thể đáp ứng yêu cầu nhập khẩu của Mỹ.

Xây dựng một chuỗi cung ứng bền bỉ không chỉ là tối ưu hóa chi phí mà còn là đầu tư cho tương lai. Doanh nghiệp nhỏ cần bắt đầu ngay từ hôm nay để thích nghi và dẫn đầu trong một thế giới không ngừng thay đổi.